Amerikan Dışişleri Bakanlığı Perşembe öğleden sonra İsveç'in katılımını duyurdu. Bu, NATO'nun artık 32 üyeye sahip olacağı anlamına geliyor; bu sayı, Soğuk Savaş'ın sonundaki üye sayısının iki katıdır. İsveç'in de eklenmesiyle savunma ittifakı artık son genişleme turuna son veriyor. Geçen yıl Finlandiya'nın üye olmasıyla hayata geçirildi.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali tetikleyici oldu
Bu ittifak açısından ne anlama geliyor ve iki yıl önce komşu Ukrayna'yı işgal eden Rusya için ne anlama geliyor? Bununla ilgili sorular ve cevaplar:
Geçtiğimiz 200 yıl boyunca İsveç tarafsızlığa ve askeri olmayan ittifaklara bağlı kaldı. Neden şimdi NATO'ya katılıyor?
Finlandiya'da olduğu gibi bu kararın tetikleyicisi de Rusya'nın 2022 baharında Ukrayna'yı işgal etmesiydi. O dönemde iktidarda olan Sosyal Demokratlar da dahil olmak üzere, daha önce NATO üyeliğine karşı olan birçok kişi, olaylar sonucunda fikrini değiştirdi. Mayıs 2022'de İsveç ve Finlandiya savunma ittifakına katılmak için ortak başvuruda bulundu.
İsveç aslında 2022 yazında ittifaka üye olmayı umuyordu. Kayıt süreci neden bu kadar uzun sürdü?
Gecikmenin sorumlusu iki NATO ülkesi Türkiye ve Macaristan'ın siyasi liderleriydi. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban, İsveç ve diğer müttefiklere yönelik talepleri hayata geçirmek için ittifakın genişletilmesine ilişkin kararlarda veto haklarını kullandı. Macaristan'ın onayı ancak Şubat ayı sonunda İsveç Başbakanı Ulf Kristersson'un Orban'ı ziyaret etmesinden sonra verildi. Burada silah işbirliğine ilişkin çeşitli anlaşmalar açıklandı. Diğer şeylerin yanı sıra, Macaristan'ın İsveç'ten dört yeni savaş uçağı satın alabilmesini şart koşuyorlar.
Peki Türkiye neyi önemsiyordu?
Türkiye, Stockholm hükümetinin aşırılık yanlısı gruplarla mücadele konusunda daha fazla çaba gösterme sözü vermesinin ardından İsveç'in NATO üyeliğini onayladı. Ankara öncelikli olarak AB'nin de terör örgütü olarak sınıflandırdığı Kürt İşçi Partisi (PKK) ile ilgileniyordu. ABD hükümeti ayrıca F-16 savaş uçaklarının Türkiye'ye satışına yönelik süreci de öne çıkardı.
İsveç'e girmek stratejik nedenlerden dolayı da caziptir
İsveç NATO'ya ne getiriyor?
Uzun süredir ittifaklardan bağımsız olmak, komşusu Finlandiya gibi İsveç'in de kendi askeri yeteneklerine güvenmek zorunda kalması anlamına geliyor. Aynı zamanda, iki kuzeyli zaten savunma ittifakıyla tatbikatlara katılmış durumda; dolayısıyla ittifak içindeki işbirliğinin nasıl çalıştığını biliyorlar. İsveç ordusu, diğer şeylerin yanı sıra, İskandinav ülkesinde Stridsvagn 122 olarak adlandırılan yaklaşık 120 Leopard 2 tankına sahiptir. Havada diğer şeylerin yanı sıra İsveç Jas 39 Gripen savaş uçaklarına güveniyor.
Askeri uzmanlara göre İsveç'in katılımı stratejik nedenlerden dolayı özellikle cazip çünkü bu, Rusya kıyıları ve Kaliningrad dışındaki tüm Baltık Denizi kıyılarının NATO toprağı olduğu anlamına geliyor. Örneğin, bir Rus saldırısı durumunda Baltık Denizi'nin savunması daha kolay hale gelebilir, çünkü birlikler ve teçhizat gemiyle İsveç üzerinden Estonya, Letonya ve Litvanya'ya çok daha kolay nakledilebilir. İsveç'in Baltık Denizi'ndeki büyük adası Gotland burada özel bir rol oynuyor. Dünya çapında önemli bir diğer mobil iletişim teknolojisi şirketi olan Ericsson'un da gelecekte NATO şemsiyesi altında yer alması da faydalı oluyor.
İsveç'in NATO'nun ittifak üyelerinin gayri safi yurt içi hasılalarının (GSYİH) en az yüzde ikisini savunmaya yatırmalarını zorunlu kılma hedefi ne olacak?
Stockholm barış araştırma enstitüsü Sipri'nin hesaplamalarına göre 2022'de İsveç'in GSYİH'sının yalnızca yüzde 1,3'ü orduya gitti. Ancak İsveç hükümeti geçtiğimiz günlerde büyük bütçe artışları durumunda NATO'nun hedefine bu yıl ulaşılabileceğini söyledi.
NATO'nun kuzeye doğru genişlemesi Rusya için ne anlama geliyor?
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'e göre Finlandiya ve İsveç'in kabulü, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in politikalarının başarısızlığının açık bir işareti. Putin'in, Avrupa'da daha az NATO varlığına sahip olmak ve ittifakın daha da genişlemesini önlemek amacıyla Ukrayna'ya karşı savaşa girdiğini defalarca ifade etti. Artık istediğinin tam tersi durumlarla karşılaşıyor.
Aynı zamanda NATO, Rusya'nın kuzeye doğru genişlemesi nedeniyle kendini tehdit altında hissetmesi için hiçbir neden olmadığını vurguluyor. İttifak aynı zamanda ittifakın kelimenin tam anlamıyla Rusya'yı kuşatmak istediği yönündeki açıklamalarla da çelişiyor. NATO'ya göre, genişlemeden sonra bile 20.000 kilometreden fazla Rusya kara sınırının yalnızca yüzde 11'i NATO sınırındadır.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali tetikleyici oldu
Bu ittifak açısından ne anlama geliyor ve iki yıl önce komşu Ukrayna'yı işgal eden Rusya için ne anlama geliyor? Bununla ilgili sorular ve cevaplar:
Geçtiğimiz 200 yıl boyunca İsveç tarafsızlığa ve askeri olmayan ittifaklara bağlı kaldı. Neden şimdi NATO'ya katılıyor?
Finlandiya'da olduğu gibi bu kararın tetikleyicisi de Rusya'nın 2022 baharında Ukrayna'yı işgal etmesiydi. O dönemde iktidarda olan Sosyal Demokratlar da dahil olmak üzere, daha önce NATO üyeliğine karşı olan birçok kişi, olaylar sonucunda fikrini değiştirdi. Mayıs 2022'de İsveç ve Finlandiya savunma ittifakına katılmak için ortak başvuruda bulundu.
İsveç aslında 2022 yazında ittifaka üye olmayı umuyordu. Kayıt süreci neden bu kadar uzun sürdü?
Gecikmenin sorumlusu iki NATO ülkesi Türkiye ve Macaristan'ın siyasi liderleriydi. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban, İsveç ve diğer müttefiklere yönelik talepleri hayata geçirmek için ittifakın genişletilmesine ilişkin kararlarda veto haklarını kullandı. Macaristan'ın onayı ancak Şubat ayı sonunda İsveç Başbakanı Ulf Kristersson'un Orban'ı ziyaret etmesinden sonra verildi. Burada silah işbirliğine ilişkin çeşitli anlaşmalar açıklandı. Diğer şeylerin yanı sıra, Macaristan'ın İsveç'ten dört yeni savaş uçağı satın alabilmesini şart koşuyorlar.
Peki Türkiye neyi önemsiyordu?
Türkiye, Stockholm hükümetinin aşırılık yanlısı gruplarla mücadele konusunda daha fazla çaba gösterme sözü vermesinin ardından İsveç'in NATO üyeliğini onayladı. Ankara öncelikli olarak AB'nin de terör örgütü olarak sınıflandırdığı Kürt İşçi Partisi (PKK) ile ilgileniyordu. ABD hükümeti ayrıca F-16 savaş uçaklarının Türkiye'ye satışına yönelik süreci de öne çıkardı.
İsveç'e girmek stratejik nedenlerden dolayı da caziptir
İsveç NATO'ya ne getiriyor?
Uzun süredir ittifaklardan bağımsız olmak, komşusu Finlandiya gibi İsveç'in de kendi askeri yeteneklerine güvenmek zorunda kalması anlamına geliyor. Aynı zamanda, iki kuzeyli zaten savunma ittifakıyla tatbikatlara katılmış durumda; dolayısıyla ittifak içindeki işbirliğinin nasıl çalıştığını biliyorlar. İsveç ordusu, diğer şeylerin yanı sıra, İskandinav ülkesinde Stridsvagn 122 olarak adlandırılan yaklaşık 120 Leopard 2 tankına sahiptir. Havada diğer şeylerin yanı sıra İsveç Jas 39 Gripen savaş uçaklarına güveniyor.
Askeri uzmanlara göre İsveç'in katılımı stratejik nedenlerden dolayı özellikle cazip çünkü bu, Rusya kıyıları ve Kaliningrad dışındaki tüm Baltık Denizi kıyılarının NATO toprağı olduğu anlamına geliyor. Örneğin, bir Rus saldırısı durumunda Baltık Denizi'nin savunması daha kolay hale gelebilir, çünkü birlikler ve teçhizat gemiyle İsveç üzerinden Estonya, Letonya ve Litvanya'ya çok daha kolay nakledilebilir. İsveç'in Baltık Denizi'ndeki büyük adası Gotland burada özel bir rol oynuyor. Dünya çapında önemli bir diğer mobil iletişim teknolojisi şirketi olan Ericsson'un da gelecekte NATO şemsiyesi altında yer alması da faydalı oluyor.
İsveç'in NATO'nun ittifak üyelerinin gayri safi yurt içi hasılalarının (GSYİH) en az yüzde ikisini savunmaya yatırmalarını zorunlu kılma hedefi ne olacak?
Stockholm barış araştırma enstitüsü Sipri'nin hesaplamalarına göre 2022'de İsveç'in GSYİH'sının yalnızca yüzde 1,3'ü orduya gitti. Ancak İsveç hükümeti geçtiğimiz günlerde büyük bütçe artışları durumunda NATO'nun hedefine bu yıl ulaşılabileceğini söyledi.
NATO'nun kuzeye doğru genişlemesi Rusya için ne anlama geliyor?
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'e göre Finlandiya ve İsveç'in kabulü, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in politikalarının başarısızlığının açık bir işareti. Putin'in, Avrupa'da daha az NATO varlığına sahip olmak ve ittifakın daha da genişlemesini önlemek amacıyla Ukrayna'ya karşı savaşa girdiğini defalarca ifade etti. Artık istediğinin tam tersi durumlarla karşılaşıyor.
Aynı zamanda NATO, Rusya'nın kuzeye doğru genişlemesi nedeniyle kendini tehdit altında hissetmesi için hiçbir neden olmadığını vurguluyor. İttifak aynı zamanda ittifakın kelimenin tam anlamıyla Rusya'yı kuşatmak istediği yönündeki açıklamalarla da çelişiyor. NATO'ya göre, genişlemeden sonra bile 20.000 kilometreden fazla Rusya kara sınırının yalnızca yüzde 11'i NATO sınırındadır.